8 największych katastrof przemysłowych na świecie

1 czerwca 1974 roku o godzinie 16:53 w zakładach chemicznych należących do firmy NYPRO  Ltd w pobliżu miejscowości Flixborough w środkowej Anglii miała miejsce potężna eksplozja, do której doszło wskutek wycieku kilkudziesięciu ton cykloheksanu i zmieszaniu się jego oparów z powietrzem. Wybuch był tak potężny, że uszkodził ponad 2000 okolicznych budynków, z których zdecydowaną większość stanowiły budynki mieszkalne. Wyrzucone przez eksplozję odłamki znajdowały się nawet 32 kilometry od zakładu.

W przeliczeniu na obecną wartość, straty po wybuchu wyniosły ok. 250 milionów funtów. W eksplozji zginęło 28 osób pracujących na terenie zakładu, a 36 innych odniosło obrażenia. Kolejne kilkaset osób znajdujących się poza terenem zakładu odniosło mniejsze lub większe rany.

Specjalna komisja powołana do zbadania przyczyn wybuchu jasno podkreśliła winę osób odpowiedzialnych w zakładzie za bezpieczeństwo przetwarzania substancji niebezpiecznych, które w miejsce zdemontowanego reaktora nr 5 zleciły zamontowanie przewodu rurowego, który ostatecznie pękł, doprowadzając do wycieku cykloheksanu. Co najistotniejsze, przed montażem nie przeprowadzono przygotowań i obliczeń wytrzymałościowych, a rurociąg był wykonany z innego materiału niż pozostała instalacja. Na terenie zakładu nie znajdował się także odpowiednio przeszkolony personel mogący oszacować niebezpieczeństwo wynikające z tej instalacji.

10 lipca 1976 r. we włoskim miasteczku Seveso doszło do otworzenia się zaworu bezpieczeństwa reaktora i wydzielenia do atmosfery ponad dwóch ton gorących substancji chemicznych. Przyczyną prawdopodobnie była reakcja egzotermiczna, do której doszło w reaktorze, a której towarzyszył gwałtowny wzrost temperatury i ciśnienia. To właśnie wzrost ciśnienia spowodował otwarcie zaworu bezpieczeństwa.

Skażone zostały znaczne tereny w okolicy zakładu – prawie 1500 ha. Bezpośrednio w zdarzeniu nikt nie zginął, jednak według ustaleń poszkodowanych w wyniku zatrucia mogło zostać nawet 700 osób. Co istotne, zdarzenie zapoczątkowało powstanie regulacji prawnych dotyczących kontroli zagrożeń poważnymi awariami związanymi z substancjami niebezpiecznymi. Regulacje te znane są jako Dyrektywy Seveso II. Regulacje te miały po pierwsze – zapobiegać poważnym awariom z udziałem niebezpiecznych substancji poprzez stosowanie odpowiednich środków kontroli, po drugie – w razie wystąpienia awarii likwidować jej negatywne skutki zarówno dla człowieka, jak i dla środowiska naturalnego.

Jedno z najtragiczniejszych zdarzeń na świecie, które spowodowane było wybuchem gazu miało miejsce 19 listopada 1984 r. w meksykańskim mieście San Juanico Ixhuatepec.  To tam w wyniku przegrzania wybuchło 15 spośród 48 zbiorników cylindrycznych, w których magazynowano ciekły gaz, a także cztery zbiorniki sferyczne, których eksplozja spowodowała silny podmuch oraz tzw. deszcz ognia. Według ustaleń, bezpośrednią przyczyną katastrofy było pęknięcie nadziemnego rurociągu zasilającego.

W wyniku zdarzenia zginęło ok. 550 osób, a kilka tysięcy odniosło ciężkie obrażenia. Aż 60 000 mieszkańców San Juanico musiało zostać ewakuowanych. Eksplozja zmiotła z powierzchni ziemi wszystko w zasięgu kilku kilometrów, zamieniając ofiary w popiół. Jedynie 2% ciał było w stanie, który umożliwił identyfikację.

Katastrofa w Bhopalu, która miała miejsce 3 grudnia 1984 roku do dzisiaj uważana jest za najtragiczniejszą w skutkach awarię przemysłową XX wieku. Zakłady należące do koncernu Union Carbid produkowały tam m.in. insektobójczy karbaryl. Feralnego dnia do zawartości jednego ze zbiorników wskutek nieszczelnej izolacji dostała się woda. Efektem tego był nagły wzrost temperatury substancji, a następnie wzrost ciśnienia, które ostatecznie rozsadziło zbiornik, uwalniając toksyczną zawartość do atmosfery.

Skutki okazały się katastrofalne. Choć dokładna liczba ofiar śmiertelnych i osób, które doznały uszczerbku na zdrowiu wciąż jest sporna, to większość źródeł podaje, że w wyniku zatrucia toksycznymi substancjami śmierć poniosło ponad 16 000 osób. Poszkodowanych w wyniku katastrofy, którzy przez kolejne lata zmagali się z poważnymi problemami zdrowotnymi może być nawet pół miliona.

Katastrofa w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej to chyba jedna z najbardziej znanych katastrof przemysłowych w dziejach świata. 26 kwietnia 1986 roku to data, którą do dzisiaj pamięta wielu mieszkańców Europy Wschodniej, zwłaszcza Rosji, Ukrainy i Białorusi. Tego dnia doszło do wypadku jądrowego, w którym zniszczony został jeden z reaktorów znajdujący się na terenie elektrowni. Towarzyszący pożar ugaszono dopiero po kilku godzinach, a zasypywanie reaktora trwało 10 dni.

Główną przyczyną katastrofy okazały się m.in. błędy w konstrukcji samego reaktora oraz prętów kontrolnych. Jak pokazało śledztwo również brak jakiegokolwiek poszanowania zasad bezpieczeństwa przyczyniło się do rozmiarów katastrofy. W wyniku zniszczenia reaktora, skażeniu uległ teren prawie 150 000 km2. Bezpośrednio zginęło 31 osób jednak według szacunków w wyniku choroby popromiennej śmierć mogło ponieść nawet 200 000.

Po zdarzeniu wyznaczono zamkniętą strefę buforową i wysiedlono z niej wszystkich mieszkańców. W promieniu 10 km od elektrowni utworzono strefę „szczególnego zagrożenia”, a w promieniu 30 km strefę „o najwyższym stopniu skażenia”. Ewakuowano także całą ludność miasta Prypeć, liczącą wówczas 50 tys. mieszkańców.

Do bardzo poważnego skażenia doszło w szwajcarskiej miejscowości Schweizerhalle 1 listopada 1986 r. W magazynach firmy Sandoz, zajmującej się produkcją leków generycznych doszło do pożaru. Jego przyczyny do dziś nie są znane. Spekuluje się, że mógł to być sabotaż KGB, który miał na celu odwrócenie uwagi opinii publicznej od katastrofy w Czarnobylu, która miała miejsce kilka miesięcy wcześniej.

W pożarze spłonęło od 5 do 20 ton silnych pestycydów z dużą zawartością m.in. rtęci. Użyta do gaszenia woda wymyła składowane chemikalia i systemem kanalizacyjnym doprowadziła je do Renu. W efekcie zatruto wodę na długości ok 400 km niemal całkowicie niszcząc tam życie biologiczne. Konieczne było zamknięcie ujęcia wody dla wodociągów w Niemczech i Holandii, a działalność gospodarcza oraz turystyka przy brzegu rzeki zostały całkowicie zlikwidowane.

W maju 2000 r. w Enschende w Holandii, doszło do wybuchu składu 100 ton sztucznych ogni, znajdującego się w środku dzielnicy mieszkaniowej. Jak podawały wówczas media, była to największa eksplozja w Holandii od czasów II wojny światowej. Według ustaleń pożar, który zapoczątkował eksplozję powstał w obszarze roboczym budynku centralnego, w którym przechowywano ok. 900 kg fajerwerków. Ten z kolei rozprzestrzenił się na zewnątrz budynku, gdzie znajdowały się dwa pełne kontenery transportowe, w których znajdowała się znaczna liczba materiałów zapalających do ekspozycji.

Wybuch w fabryce zabił 23 osoby, a w wyniku zdarzenia rannych i poparzonych zostało ponad 1000 mieszkańców. Straty materialne oszacowano na blisko 454 miliony euro. Zdarzenie doprowadziło do zaostrzenia przepisów bezpieczeństwa w Holandii dotyczących przechowywania i sprzedaży fajerwerków.

Największa katastrofa przemysłowa we współczesnej Francji – tak nazywany jest wybuch w jednym z magazynów AZF, firmy Grande Paroisse. 21 września 2001 roku w Tuluzie hangar, w którym składowano azotan (V) amonu, eksplodował. Przyczyn doszukiwano się m.in. w ataku terrorystycznym, jednak po kilku latach sąd orzekł, że eksplozja nastąpiła przez pomyłkę jednego z pracowników firmy podwykonawczej. Skutki wybuchu były ogromne.

Na miejscu zginęło 31 osób a prawie 2500 zostało rannych. Eksplozja spowodowała wstrząs tektoniczny o mocy prawie 4 stopni w skali Richtera, który odczuwalny był w promieniu kilku kilometrów. Zniszczeniu uległy nie tylko budynki na terenie zakładu. Zawaliło się m.in. pobliskie centrum handlowe, a w okolicznych domach w promieniu ok. 5 km powypadały szyby.

O tym musisz pamiętać!

• Dokładnie zapoznaj się z systemami bezpieczeństwa, jakie zastosowano w Twoim zakładzie. W przypadku incydentu, będziesz wiedzieć, czego się spodziewać.
• Poznaj wszystkie potencjalne zagrożenia, jakie mogą wystąpić w Twoim zakładzie i poznaj wszystkie procedury bezpieczeństwa, a także, jeśli masz na to wpływ, pamiętaj o ich bieżącej aktualizacji.
• Zgłaszaj bezpośredniemu przełożonemu lub osobie odpowiedzialnej wszystkie uszkodzenia i nieprawidłowe działanie urządzeń. Wiele z opisanych powyżej zdarzeń nie miałoby miejsca, gdyby zgłaszane przez pracowników nieprawidłowości były naprawiane.
• Upewnij się, że wszystkie stosowane systemy bezpieczeństwa mają aktualne przeglądy i posiadają odpowiednie certyfikaty bezpieczeństwa.
• Uzupełniaj swoją wiedzę z zakresu bezpieczeństwa pożarowego i wybuchowego w zakładzie.